Zespół cieśni nadgarstka — przyczyny, objawy i leczenie

Zespół cieśni nadgarstka to schorzenie, które może dotyczyć nawet 6% całego społeczeństwa. Najczęściej pojawia się u osób po 50. roku życia, ale bywa, że i u osób młodych, jak również dzieci. Na zespół cieśni nadgarstka cierpią aż trzy razy częściej kobiety, aniżeli mężczyźni. Czym jest, jakie są przyczyny, objawy zespołu cieśni nadgarstka i jak powinno przebiegać skuteczne leczenie tego schorzenia? Kompendium wiedzy w tym zakresie zaprezentowano poniżej.

Co to jest zespół cieśni nadgarstka?

O zespole cieśni nadgarstka można mówić wtedy, kiedy rozpoznano stan chorobowy, jaki powstał w wyniku zbyt długiego i intensywnego ucisku na nerw pośrodkowy (biegnie on w kanale nadgarstka). Cieśń nadgarstka wykazuje zaburzenia najczęściej w dłoni dominującej, czyli w tej, która jest znacznie częściej aktywna i narażona na przeciążenie.

Czy wiesz, że w krajach wysoko rozwiniętych, zespół cieśni nadgarstka jest przyczyną aż 8% wszystkich zwolnień lekarskich wśród pracowników biurowych? Okazuje się, że okolice nadgarstka nagminnie są nadwyrężane poprzez specyficzne ułożenie dłoni na myszce czy podczas pisania na klawiaturze komputera. Poznaj jeszcze więcej przyczyn tego schorzenia, które niejednokrotnie uniemożliwia normalne funkcjonowanie i wykonywanie nawet tych podstawowych czynności.

Zespół cieśni nadgarstka — przyczyny

Nie można mówić o jednej przyczynie pojawienia się zespołu cieśni nadgarstka. Przede wszystkim należy wyróżnić stan przewlekły choroby oraz ten ostry. Przewlekły występuje najczęściej jako następstwo stanu zapalnego ścięgien, ale również pojawieniem się tłuszczaka, hemofilii lub jako powikłanie po złamaniu dłoni albo jej zwichnięciu. W ostrym zapaleniu cieśni nadgarstka wyróżnia się zaś przyczyny, takie jak stłuczenia, zwichnięcia, ropne zapalenia, krwotoki, zakrzepy bądź obrzęki.

Do zespołu cieśni nadgarstka może doprowadzić również rutynowe korzystanie z myszki do komputera, klawiatury, granie na instrumentach czy nagminne wykorzystywanie różnych narzędzi tylko jedną ręką. To choroba często występująca między innymi u stolarzy i innych rzemieślników.

Przyczyną mogą być także choroby reumatyczne, takie jak reumatoidalne zapalenie stawów, dna moczanowa czy zwyrodnienie stawów. Wystąpieniu zespołu cieśni nadgarstka może sprzyjać cukrzyca, niedoczynność tarczycy, ale również gruźlica czy tendencja do powstawania krwiaków lub kostniaków. Cieśń nadgarstka ulega częściej osłabieniu w okresie ciąży, szczególnie w III trymestrze, a objawy związane są z występowaniem obrzęków.

Zespół cieśni nadgarstka — objawy

Twoja dłoń drży, odczuwasz w niej mrowienie i nie jesteś w stanie utrzymać kubka z kawą? Być może borykasz się z zespołem cieśni nadgarstka. W takiej sytuacji należy reagować natychmiast, dobrą informacją jest ta, że choroba daje o sobie znać już w początkowym stadium, dzięki czemu udaje się zahamować jej proces.

W początkowym etapie zespołu cieśni nadgarstka występuje mrowienie, drętwienie palców, niewielki ból, który może promieniować do łokcia. Pacjenci najczęściej bagatelizują takie objawy, uznając, że ręka po prostu ścierpła i jest to chwilowy dyskomfort.

W kolejnym etapie zespołu cieśni nadgarstka ból jest coraz silniejszy, potrafi wybudzić w nocy, promieniować aż do ramienia, a chory odczuwa tzw. prądy. Pojawia się problem z utrzymaniem w dłoni długopisu, ze sprawnym i wyraźnym pisaniem, z korzystaniem z nożyczek, z zaciśnięciem dłoni w pięść. O ile w początkowym okresie objawy pojawiają się z reguły po wytężonym wysiłku dłoni, tak w tym zaawansowanym występują również w stanie spoczynku.

Typowym objawem dla zespołu cieśni nadgarstka w stadium zaawansowanym jest „małpia ręka”. Pacjent uskarża się na brak czucia w opuszkach palca wskazującego, zanikają również mięśnie kłębu kciuka, przez co nie jest on już palcem przeciwstawnym, ale układa się równolegle z pozostałymi.

Podsumowując, charakterystyczne objawy zespołu cieśni nadgarstka, to:

• mrowienie dłoni,
• drętwienie,
• zaburzenia czucia,
• dolegliwości bólowe, nierzadko aż do przedramienia,
• zanik mięśni.

Co istotne, wykrycie problemu i odpowiednia diagnostyka zespołu cieśni nadgarstka we wczesnym etapie rozwoju choroby pozwala wdrożyć skuteczne, ale nieinwazyjne leczenie, najczęściej polegające na właściwej rehabilitacji. Jeśli choroba będzie bagatelizowana, wówczas konieczna może być inwazyjna operacja.

Zespół cieśni nadgarstka — leczenie

W pierwszym etapie, kiedy wdrożone zostaje leczenie zespołu cieśni nadgarstka, pacjent zostaje poddany fizykoterapii. Przez okres 8 tygodni nosi opaskę elastyczną na nadgarstku, zaleca się również suplementację witaminy B6, leczenie farmakologiczne z zastosowaniem niesteroidowych leków przeciwzapalnych czy glikokortykosteroidów.

Jeśli taka terapia nie jest skuteczna, kolejnym krokiem jest unieruchomienie ręki, okazuje się, że to właśnie bezruch jest najlepszym sposobem na regenerację nerwu pośrodkowego.

Zespół cieśni nadgarstka — czy operacja jest konieczna?

Operacja w leczeniu zespołu cieśni nadgarstka jest konieczna w przypadku, w którym leczenie farmakologiczne oraz rehabilitacja nadgarstka nie przyniosła oczekiwanych efektów. Wskazaniem do przeprowadzenia operacji jest również ryzyko uszkodzenia nerwu pośrodkowego albo w przypadku, w którym został on już uszkodzony. W tradycyjnym przebiegu operacji nadgarstków dochodzi do nacięcia powierzchni dłoniowej oraz nadgarstka, natomiast coraz częściej wykorzystuje się nowoczesne metody operacyjne, w tym zabieg endoskopowy albo połączenie nacięcia z metodą endoskopową.

Zespół cieśni nadgarstka — do jakiego lekarza się udać?

Pacjenci najczęściej kierują się do lekarza pierwszego kontaktu i to on zleca konsultację z konkretnym specjalistą. Zespół cieśni nadgarstka najczęściej wymaga interwencji reumatologa, ortopedy, neurologa bądź chirurga ręki. Wiele zależy od stadium zaawansowania choroby oraz głównych przyczyn jej występowania. Ważne są również choroby współistniejące, w licznych przypadkach konieczna jest współpraca lekarzy o różnych specjalizacjach, najczęściej z endokrynologiem lub diabetologiem.

Pacjentom zaleca się wykonanie odpowiednich, profesjonalnych badań, aby można było potwierdzić zespół cieśni nadgarstka oraz jego rozwój i ewentualne powikłania.

Zespół cieśni nadgarstka — badanie

W celu rozpoznania zespołu cieśni nadgarstka nie zawsze wystarczający jest wywiad z pacjentem czy podstawowe badanie fizykalne. Do głównych badań, które przydają się w profesjonalnej diagnostyce zespołu cieśni nadgarstka zalicza się:

• RTG, które nie służy rozpoznaniu jednostki chorobowej, za to wyklucza złamania czy inne urazy dłoni, które mogłyby wywoływać podobne objawy,
• USG, aby ocenić wielkość nerwu pośrodkowego,
• rezonans magnetyczny w celu oceny obrzęku nerwu pośrodkowego i wielkości kanału nadgarstka,
• EMG do analizy utraty przewodnictwa w nerwie pośrodkowym.

W celu odpowiedniej diagnostyki i wdrożenia skutecznego leczenia zespołu cieśni nadgarstka konieczne jest indywidualne podejście do pacjenta. Każdy chory musi sobie uświadomić, że choroba rozpoznana w zaawansowanym stadium rozwoju może być niemożliwa do całkowitego wyleczenia, a pacjent będzie odczuwał jej skutki do końca życia.