Zwichnięcia i złamania kończyn – objawy, pierwsza pomoc, nowoczesne sposoby leczenia
Czym jest zwichnięcie?
Jest to uraz stawu, w którym dochodzi do utraty łączności powierzchni stawowych, przy zachowanej ciągłości torebki stawowej i więzadeł. Chory odczuwa ból i nie może ruszać uszkodzoną kończyną. Okolica zwichniętego stawu jest obrzęknięta, a zarys stawu zniekształcony [1].
Czym jest złamanie?
Jest to stan przerwania ciągłości kości. Złamaniu towarzyszy również wylew krwi oraz uszkodzenie okolicznych tkanek. Ze względu na położenie odłamów kostnych wyróżniamy złamania z lub bez przemieszczenia. Jeśli ciągłość skóry jest zachowana mówimy to złamaniu zamkniętym, jeśli zaś ciągłość skóry została przerwana, określamy to mianem złamania otwartego. Osoba poszkodowana odczuwa niepokój, przyspieszone tętno i oddech oraz ostry ból nad miejscem złamania. Dla rozróżnienia, należy pamiętać, że ból wywołany stłuczeniem jest rozlany, bez wyraźnego umiejscowienia [1].
Pierwsza pomoc w urazach kończyn
Przede wszystkim należy uspokoić osobę poszkodowaną. Ocenić czy nie występuje krwawienie widoczne z zewnątrz lub czy obwód kończyny nie powiększa się w szybkim tempie. Jeśli takie objawy nie występują, to prawdopodobnie nie ma aktywnego krwawienia. Następnie należy zadzwonić po pomoc medyczną na numer *112 lub 999 lub samodzielnie przetransportować chorego do oddziału ratunkowego [2].
Jeśli oczekuje się na karetkę, to powinno się dopilnować aby uszkodzona kończyna spoczywała w pozycji uniesionej, dzięki czemu obrzęk będzie mniejszy. Dodatkowo można przygotować chłodny kompres, który złagodzi dolegliwości bólowe. Jeżeli chory nalega na przyjęcie leków przeciwbólowych, można podać paracetamol doustnie [2]. Należy jednak pamiętać, aby przekazać o tym informacje członkom zespołu ratunkowego lub lekarzowi prowadzącemu.
Bezinwazyjne leczenie urazów kończyn – rola osocza bogatopłytkowego
Osocze bogatopłytkowe (PRP-Platelet Rich Plasma), to preparat leczniczy utworzony poprzez odwirowanie krwi danego pacjenta. Dzięki zabiegowi wirowania osocze to zawiera bardzo dużo białek oraz czynników przyspieszający procesy gojenia i regeneracji [3]. Okolice stawów są miejscami słabo unaczynionymi, przez co proces gojenia jest długi i trudny. Dzięki ostrzyknięciu ich opisanym osoczem, uszkodzone tkanki mają o wiele więcej substancji niezbędnych do odbudowy. Wskazaniami do zastosowania PRP są min.: kontuzje i uszkodzenia mięśni, ścięgien oraz więzadeł, kontuzje stawów biodrowych, kolanowych, czy też łokciowych, złamania barku lub trudno gojące się rany.
Zabiegi są prawie bezbolesne i mało inwazyjne, za to wysoce skuteczne (ponad 90%). Co więcej skracają okres rekonwalescencji po urazie [4].
Bibliografia:
- Noszczyk W., Chirurgia Repetytorium, PZWL, Warszawa, 2016
- Gajewski P., Ciećkiewicz J., Interna Szczeklika, Medycyna Praktyczna, Kraków, 2018
- Gołos A., Treliński J., Kliniczne zastosowanie osocza bogatopłytkowego, Hematologia, 5(8), 2014, str. 252-259
- Mucha Ĺ., Kulej M., Morasiewicz P., Dragan Sz., Zastosowanie osocza bogatopłytkowego w ortopedii, Ortopedia i Traumatologia Praktyczna, 2018