Lipidogram – co to za badanie i jak czytać wyniki?

Lipidogram informuje o stanie gospodarki lipidowej organizmu. Wspomniane badanie pozwala wykryć nieprawidłowości lipidowe, które mogą prowadzić do chorób sercowo-naczyniowych. Jak się do niego przygotować? Jakie są normy i jak interpretować wyniki? Skorzystaj z naszych podpowiedzi!

Lipidogram – co to jest za badanie?

Wspomniane badanie mierzy ilość lipidów, czyli określonych cząsteczek tłuszczu, we krwi. Wykonuje się go zarówno u dzieci, jak i u dorosłych. Analizując wyniki lipidogramu, można ocenić ryzyko chorób sercowo-naczyniowych.

Lipidogram pozwala zbadać poziom:

• całkowitego cholesterolu,
• dobrego cholesterolu HDL (lipoproteina wysokiej gęstości)
• złego cholesterolu LDL (lipoproteina niskiej gęstości),
• trójglicerydów.

Warto też wspomnieć o wskaźniku Castelliego, który pozwala ocenić ryzyko rozwoju miażdżycy. Aby go obliczyć, należy podzielić wartość stężenia złego cholesterolu przez wartość stężenia dobrego cholesterolu.

Co to jest lipidogram i do czego on służy?

Lekarze zalecają wykonanie lipidogramu w ramach profilaktyki udaru mózgu i zawału serca. Proponowane badanie służy również do diagnostyki schorzeń, które mogą wpłynąć na poziom lipidów. Zaliczamy do nich: zapalenie trzustki, niedoczynność tarczycy i przewlekłą chorobę nerek.

Jeśli palisz papierosy, nadużywasz alkoholu, prowadzisz siedzący tryb życia i/lub nie przestrzegasz zdrowej, zbilansowanej diety, powinieneś regularnie wykonywać lipidogram. W grupie ryzyka znajdują się też osoby przewlekle zestresowane i otyłe. Jeżeli chorujesz na nadciśnienie tętnicze, łuszczycę, cukrzycę, reumatoidalne zapalenie stawów, zespół metaboliczny, schorzenie tarczycy, wątroby lub nerek, profilaktycznie wykonuj badanie raz w roku. Dzięki temu możesz w porę zareagować i uniknąć poważnych powikłań.

Zastanawiasz się, kiedy umówić się na badanie? Lipidogram powinny wykonywać osoby w wieku 40-75 lat w ramach rutynowej kontroli stanu układu krążenia lub w przypadku podejrzenia chorób serca. Proponowane badanie należy również wykonać przed rozpoczęciem zażywania leków wpływających na stężenie lipidów (np. statyny) i w trakcie leczenia.

Lipidogram – przygotowanie do badania

Aby pobieranie krwi przebiegło szybko i sprawnie, zadbaj o właściwe nawodnienie organizmu. W dniu poprzedzającym badanie oraz w dniu badania wypij dużo wody ok 0,5 litra. Jeśli lekarz nie zalecił inaczej, zażyj rano dotychczas stosowane leki. Więcej informacji na ten temat znajdziesz na https://dpmed.pl/strefa-pacjenta/przygotowanie-do-badan/.

Lipidogram – badanie – jak przebiega?

Pielęgniarka zazwyczaj pobiera krew z żyły łokciowej. Samo pobranie krwi trwa kilka minut. Zwykle wynik badania jest dostępny w ciągu 24 godzin. Coraz więcej laboratoriów udostępnia wyniki online. Dzięki temu można je przeanalizować, nie wychodząc z domu.

Osoby po 20. roku życia powinny profilaktycznie powtarzać badanie co 5 lat, a po ukończeniu 40. roku życia warto wykonywać lipidogram co 2 lata. Jeśli wyniki są podwyższone, kontroluj stężenie cholesterolu i trójglicerydów raz w roku. Jeżeli przyjmujesz leki obniżające stężenie lipidów, wykonuj badanie co pół roku. Dzięki temu możesz śledzić na bieżąco, czy terapia przynosi spodziewane efekty.

Lipidogram – cena badania

Cena lipidogramu uzależniona jest od laboratorium i miasta, w którym zamierzasz wykonać badanie. Tradycyjny profil lipidowy obejmuje całkowity, dobry i zły cholesterol oraz trójglicerydy. Zazwyczaj kosztuje 40-45 zł.

Możesz również zdecydować się na pakiet, który pozwoli wykryć nieprawidłowości pracy serca, a także określa ryzyko chorób układu krążenia. Wspomniany pakiet sercowy najczęściej obejmuje: lipidogram, glukozę, elektrolity (sód i potas), magnez, D-dimer (ilościowo), homocysteinę i hs Troponina 1. Ostatnie badanie umożliwia wykrycie martwicy mięśnia sercowego w ostrym zespole wieńcowym. Dodatkowo odgrywa ważną rolę w diagnostyce niewydolności serca.

Lipidogram – czy trzeba być na czczo?

Wiele osób zadaje sobie pytanie: czy lipidogram trzeba robić na czczo? Aby uzyskać wiarygodne i obiektywne wyniki lipidogramu, powinieneś być na czczo. Postaraj się, by od ostatniego posiłku minęło 13-14 godzin, ostatni posiłek powinien być lekkostrawny. Zrezygnuj z alkoholu na 2-3 dni przed badaniem.

Szukasz podpowiedzi, jak można wykonać lipidogram? Jak się przygotować? Do punktu pobrań zgłoś się rano. Przyjdź wypoczęty i wyspany, by uzyskać miarodajne wyniki. Jeśli możesz, w dniu poprzedzającym badanie powstrzymaj się od intensywnych treningów. Zanim wejdziesz do gabinetu, usiądź i chwilę odpocznij. Pamiętaj, że zarówno przejedzenie, jak i głodówka, mogą zaburzyć wyniki lipidogramu, dlatego należy go wtedy powtórzyć.

Lipidogram – wyniki – jak je poprawnie czytać?

Wyniki podawane są w miligramach na decylitr krwi (mg/dl) lub milimola na litr (mmol/l).

Norma dla poszczególnych frakcji cholesterolu to:

• cholesterol całkowity: <200 mg/dl lub <5 mmol/l,
• dobry cholesterol HDL: dla kobiet  >50 mg/dl (<1,3 mmol/l), a dla mężczyzn >40 mg/dl (<1 mmol/l),
• zły cholesterol LDL: <115 mg/dl (<5 mmol/l).

Aby określić indywidualne ryzyko sercowo-naczyniowe, lekarz przeanalizuje wyniki lipidogramu i dane zebrane z wnikliwego wywiadu medycznego.

Trójglicerydy to rodzaj tłuszczu (lipidów) występujący we krwi. Przechowują niewykorzystane kalorie i dostarczają energii organizmowi.

Prawidłowe wyniki trójglicerydów u osób dorosłych i seniorów są następujące:

• mężczyźni: 40-160 mg/dl lub 0,45-1,81 mmol/l,
• kobiety: 35-135 mg/dl lub 0,40-1,52 mmol/l.

Stężenie graniczne wynosi 50-199 mg/dl, a wysokie – 200-499 mg/dl.

Norma u dzieci w wieku 0-5 lat przedstawia się następująco:

• chłopcy: 30-86 mg/dl,
• dziewczynki: 32-99 mg/dl.

Z kolei norma u dzieci w wieku 6-11 lat mieści się w granicach:

• chłopcy: 31-108 mg/dl,
• dziewczynki: 35-114 mg/dl.

Prawidłowe wyniki u dzieci i młodzieży w wieku 12-15 lat wyglądają następująco:

• chłopcy: 36-138 mg/dl,
• dziewczęta: 41-138 mg/dl.

Zastanawiasz się, w jakim przedziale powinny mieścić się wyniku u nastolatków (16-19 lat)? Norma dla chłopców wynosi: 40-163 mg/dl, a dla dziewcząt: 40-128 mg/dl.

Lipidogram – interpretacja

W przypadku podwyższonego wyniku lipidogramu lekarz zaleci dietę na obniżenie cholesterolu i zmianę stylu życia. Po miesiącu skieruje Cię na badanie kontrolne. Jeżeli po 3 miesiącach zaproponowane zmiany nie przyniosą rezultatu, wdroży leczenie farmakologiczne.

Cholesterol to kluczowy składnik mitochondriów i błon komórkowych. Oprócz tego bierze udział w przekazywaniu sygnałów nerwowych, wspiera prawidłową pracę mózgu i pomaga w trawieniu tłuszczu. Ponadto cholesterol wpływa na aktywność enzymów i receptorów, które uczestniczą w szlakach metabolicznych. Dodatkowo inicjuje syntezę witaminy D i hormonów steroidowych. Wysoki poziom LDL zwiększa ryzyko udaru mózgu i chorób serca. Dostarcza cholesterol z wątroby do poszczególnych komórek. Z kolei HDL absorbuje cholesterol, usuwa go z nadmiaru tkanek i przenosi z powrotem do wątroby. Lipoproteina wysokiej gęstości zmniejsza ryzyko chorób układu sercowo-naczyniowego. Aby podwyższyć poziom dobrego cholesterolu, powinieneś zadbać o właściwe odżywianie, więcej się ruszać, ograniczyć picie alkoholu i prowadzić zdrowy styl życia.

Wysoki poziom cholesterolu może wynikać z rodzinnej hipercholesterolemii i/lub diety bogatej w tłuszcze nasycone. Zły cholesterol może odkładać się w naczyniach krwionośnych, zwiększając ryzyko chorób układu krążenia. Aby tego uniknąć, należy zadbać o wysoki poziom dobrego cholesterolu. Podwyższony poziom trójglicerydów może prowadzić do problemów z sercem i zapalenia trzustki.

Podwyższony poziom trójglicerydów zwiększa ryzyko miażdżycy (stwardnienia ścian tętnicy), która może prowadzić do udaru mózgu, zawału serca i innych chorób układu krążenia. Bardzo wysokie stężenie trójglicerydów (powyżej 500 mg/dl lub 5,6 mmol/l) wskazuje na ciężką hipertrójglicerydemię. Zazwyczaj mamy jednak do czynienia z łagodnym lub umiarkowanym zaburzeniem.