Jak rozpoznać niedobory witaminy D?

Witamina D jest związkiem mającym duży wpływ na liczne procesy odbywające się w ludzkim organizmie (1). Na nasze tkanki oddziałuje ona na zasadzie podobnej do hormonów – komórki na swojej powierzchni posiadają receptory pozwalające na to oddziaływanie (2).

Witamina D syntetyzowana jest przez komórki skóry pod wpływem działania promieni UV. Do syntezy tej wykorzystywana jest pochodna cholesterolu (7-dehydrocholesterol) zgromadzona pod skórą (3). Wraz z dietą witaminę D dostarczamy w postaci tłustych ryb czy przetworów mlecznych. Jednak zaspokojenie dziennego zapotrzebowania na ten związek jedynie poprzez dietę jest trudne  – w przypadku tej witaminy głównym źródłem jest jej biosynteza w skórze.  Wyniki badań nad niedoborami witaminy D są alarmujące. Wskazują one, że w okresie zimowych miesięcy zbyt niski poziom witaminy D w surowicy dotyczy około 80% badanych (4). Wiele z nas nie zdaje sobie sprawy, że cierpi na braki tego związku. Przy lekkich niedoborach objawy są trudne do zaobserwowania, a do tego mało specyficzne. Oto kilka najczęstszych symptomów mogących wskazywać na niedobory witaminy D.

Częste infekcje

Jedną z najważniejszych funkcji witaminy D w naszym organizmie jest regulacja funkcjonowania układu immunologicznego, co pozwala mu na efektywną eliminację atakujących go chorobotwórczych wirusów i bakterii. Witamina D oddziałuje bezpośrednio z komórkami immunologicznymi zwalczającymi intruza (5). Gdy zbyt często padamy ofiarą wirusa przeziębienia lub grypy wśród przyczyn mogą być niedobory witaminy D.

Badania naukowe nad powiązaniem niedoborów tego związku z infekcjami górnych dróg oddechowych, zapaleniem oskrzeli i płuc potwierdziły ich wpływ na rozwój i przebieg tych chorób dróg oddechowych (6–8). Liczne badania wskazują również, że suplementacja witaminy D w wysokich dawkach (nawet do 4000 jednostek/dziennie) zmniejsza ryzyko wystąpienia infekcji (9,10).

Przewlekłe uczucie zmęczenia

Przemęczenie nie należy do objawów specyficznych. Może mieć różne podłoże i wynikać np. z braku snu czy zbyt intensywnego trybu życia. Dlatego gdy towarzyszy nam ciągłe uczucie zmęczenia zdarza nam się przeoczyć niedobory witaminy D jako jedną z potencjalnych przyczyn tego stanu. Tymczasem badania wskazują, że zbyt niski poziom witaminy D w surowicy wiążę się ze zmęczeniem mającym negatywny wpływ na codzienne funkcjonowanie (11,12). Co więcej niektóre badania wskazują, że prawie 80% pacjentów z objawami zmęczenia ma niedobory witaminy D (13).

Bóle pleców

Witamina D wpływa na wchłanianie wapnia z jelita. Przez co, przy jej długotrwałych niedoborach, mogą wystąpić również niedobory wapnia, nawet jeżeli dostarczamy go w odpowiednich ilościach wraz z dietą. Stąd też częste bóle kości i pleców mogą wiązać się z niedoborami witaminy D. Badania naukowe wskazują na powiązania chronicznego bólu pleców ze zbyt niskim poziomem tego związku w osoczu (14,15). W jednym z badań wskazano również niedobory witaminy D jako przyczynę niespecyficznego bólu kości szkieletowych, występującego szczególnie u kobiet (16).

Stany depresyjne

Przewlekłe stany depresyjne również mogą wskazywać na niedobory witaminy D. Liczne badania naukowe potwierdzają związek pomiędzy depresją, a niedoborami tego związku (17). Wyniki badań nad suplementacją witaminy D w okresach występowania sezonowej depresji (a jednocześnie w okresach niedoborów witaminy D) pozwoliły na zaobserwowanie pozytywnego jej wpływu na łagodzenie objawów tego zaburzenia afektywnego (18,19).

1. Bikle D. Vitamin D: Production, Metabolism, and Mechanisms of Action. Endotext. 2000;
2. Reichrath J, Lehmann B, Carlberg C, Varani J, Zouboulis CC. Vitamins as hormones. Hormone and Metabolic Research. 2007.
3. Nair R, Maseeh A. Vitamin D: The "sunshine" vitamin. J Pharmacol Pharmacother. 2012;
4. Kmieć P, Zmijewski M, Lizakowska-Kmieć M, Sworczak K. Widespread vitamin D deficiency among adults from northern Poland (54°N) after months of low and high natural UVB radiation. Endokrynol Pol. 2015;
5. Schwalfenberg GK. A review of the critical role of vitamin D in the functioning of the immune system and the clinical implications of vitamin D deficiency. Mol Nutr Food Res. 2011;
6. Jat KR. Vitamin D deficiency and lower respiratory tract infections in children: a systematic review and meta-analysis of observational studies. Trop Doct [Internet]. 10 styczeń 2017 [cytowane 12 wrzesień 2018];47(1):77–84. Pobrano z: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27178217
7. Pletz MW, Terkamp C, Schumacher U, Rohde G, Schütte H, Welte T, i in. Vitamin D deficiency in community-acquired pneumonia: Low levels of 1,25(OH)2 D are associated with disease severity. Respir Res. 2014;
8. Gunville CF, Mourani PM, Ginde AA. The role of vitamin D in prevention and treatment of infection. Inflamm Allergy Drug Targets [Internet]. NIH Public Access; sierpień 2013 [cytowane 12 wrzesień 2018];12(4):239–45. Pobrano z: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23782205
9. Bergman P, Lindh AU, Björkhem-Bergman L, Lindh JD. Vitamin D and Respiratory Tract Infections: A Systematic Review and Meta-Analysis of Randomized Controlled Trials. PLoS One. 2013;
10. Bergman P, Norlin A-C, Hansen S, Björkhem-Bergman L. Vitamin D supplementation to patients with frequent respiratory tract infections: a post hoc analysis of a randomized and placebo-controlled trial. BMC Res Notes [Internet]. 30 grudzień 2015 [cytowane 12 wrzesień 2018];8(1):391. Pobrano z: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26319134
11. Johnson K, Sattari M. Vitamin D deficiency and fatigue: an unusual presentation. Springerplus. 2015;
12. McCarty DE. Resolution of hypersomnia following identification and treatment of vitamin d deficiency. J Clin sleep Med JCSM  Off Publ Am  Acad Sleep Med. 2010;
13. Roy S, Sherman A, Monari-Sparks MJ, Schweiker O, Hunter K. Correction of low vitamin D improves fatigue: Effect of correction of low vitamin D in fatigue study (EViDiF study). N Am J Med Sci. 2014;
14. Ghai B, Bansal D, Kapil G, Kanukula R, Lavudiya S, Sachdeva N. High Prevalence of Hypovitaminosis D in Indian Chronic Low Back Patients. Pain Physician. 2015;
15. Lewis PJ. Vitamin D deficiency may have role in chronic low back pain. BMJ [Internet]. BMJ Publishing Group; 9 lipiec 2005 [cytowane 12 wrzesień 2018];331(7508):109. Pobrano z: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16002895
16. Heidari B, Shirvani JS, Firouzjahi A, Heidari P, Hajian-Tilaki KO. Association between nonspecific skeletal pain and vitamin D deficiency. Int J Rheum Dis. 2010;
17. Spedding S, Simon. Vitamin D and Depression: A Systematic Review and Meta-Analysis Comparing Studies with and without Biological Flaws. Nutrients. 2014;
18. Jorde R, Sneve M, Figenschau Y, Svartberg J, Waterloo K. Effects of vitamin D supplementation on symptoms of depression in overweight and obese subjects: Randomized double blind trial. J Intern Med. 2008;
19. Melrose S. Seasonal Affective Disorder: An Overview of Assessment and Treatment Approaches. Depression Research and Treatment. 2015.