Nietolerancja glutenu – przyczyny i objawy – jak wykonać badanie na nietolerancje glutenu?

Nawet 1% światowej populacji może borykać się z nietolerancją glutenu. Jak się objawia, jakie badania warto wykonać w celu diagnostyki nietolerancji glutenu i jak leczyć tego rodzaju chorobę? Celiakia rozpoznana jest dzisiaj u blisko 400 000 Polaków, widać wyraźnie, że problem wynikający z nietolerancji pokarmowej jest ogromny. Jaki wpływ ma na codzienne funkcjonowanie chorych? Dowiedz się więcej już teraz.

Nietolerancja glutenu – co to jest?

Gluten to białko roślinne, które do codziennej diety człowieka włączane jest już w pierwszym roku życia. To właśnie u dzieci najczęściej można zauważyć objawy celiakii, które w licznych przypadkach zanikają samoistnie, ale zdarza się, że nadwrażliwość na gluten pozostaje i utrzymuje się w życiu dorosłym.

Warto wiedzieć, że nietolerancja na gluten może objawiać się różnymi chorobami. Czy wiesz, że celiakia diagnozowana jest tylko u jednej z czterech osób, które cierpią na objawy nietolerancji? Co więcej, nie wszyscy chorzy mają w ogóle świadomość, iż ich układ pokarmowy nie funkcjonuje najlepiej po spożyciu glutenu, w licznych przypadkach jest to schorzenie, które nie daje silnych objawów.

Można również mówić o alergii na pszenicę czy nadwrażliwości na gluten. W każdym przypadku zaleca się przestrzeganie diety bezglutenowej, natomiast objawy dolegliwości i ich następstwa mogą być dla organizmu różne.

Nietolerancja glutenu – objawy

Podstawowe objawy nietolerancji glutenu bez względu na wiek pacjenta, to przewlekłe bóle brzucha oraz wzdęcia i biegunki. Do charakterystycznych objawów celiakii zaliczyć można również niskorosłość, niewystarczający przyrost masy ciała czy osteoporozę. Osoby chore mogą czuć przewlekłe zmęczenie, borykać się ze stanami zapalnymi stawów, nawracającymi aftami, a także później dojrzewać.

W przypadku alergicznej nietolerancji glutenu można mówić o nieco słabszych objawach, które nie wpływają aż tak niekorzystnie na funkcjonowanie całego organizmu. Alergia wywołana glutenem może powodować ból brzucha, nudności, wymioty, problemy z układem oddechowym, jak katar czy duszności oraz problemy skórne, takie jak pokrzywka.

Nietolerancja glutenu – objawy u dorosłych

Nietolerancja glutenu zupełnie inaczej objawia się u osób dorosłych oraz u dzieci. W przypadku dorosłych pacjentów nietolerancję glutenu bardzo łatwo bagatelizować, a chorzy mogą nawet nie mieć świadomości, iż muszą wprowadzić dietę, która nie zawiera glutenu.

Oprócz typowych dolegliwości, jakie wiążą się z nietolerancją glutenu, jak bóle brzucha, wzdęcia czy zmiany skórne, dorośli mogą wykazywać ogólne osłabienie, nawracające migreny, bezsenność, problemy ze wzrokiem, a nawet zmiany w swoim zachowaniu i zaburzenia neurologiczne.

Nietolerancja glutenu u dzieci – objawy

Objawy nietolerancji glutenu są znacznie łatwiej zauważalne u małych dzieci. Typowe są wzdęcia i zaparcia, naprzemienne biegunki, silne bóle brzucha określane jako kurczowe. Nietolerancję glutenu można rozpoznać po wysypce na całym ciele oraz zmianach skórnych na twarzy. Ta staje się blada, pod oczami występują cienie. Niemowlęta, które wykazują nadwrażliwość na gluten, mogą wolniej rosnąć.

Co istotne, nie zawsze takie objawy muszą wskazywać na celiakię. W licznych przypadkach mówić można o tymczasowej nadwrażliwości na gluten, nierzadko są to również objawy alergii, które wraz z rozwojem układu pokarmowego dziecka zanikają samoistnie. Bez względu na podejrzenia w zakresie przyczyny przykrych dolegliwości, zawsze konieczne jest wykonanie odpowiednich badań.

Nietolerancja glutenu – badania

Aby stosowanie diety bezglutenowej było zasadne i rzeczywiście mogło wyeliminować stan chorobowy, należy przeprowadzić szczegółowe badania pacjenta. Celiakia może być diagnozowana poprzez badania krwi. Obejmują one badanie przeciwciał przeciw endomyzjum mięśni gładkich (EMA IgA) i transglutaminazie tkankowej typu 2 (anty-TG2). Testy te charakteryzują się wysoką czułością i dokładnością. Dzięki nim oznaczane jest również całkowite stężenie immunoglobulin klasy IgA dlatego, że wspomniane przeciwciała również są określane w klasie IgA.

Nietolerancja glutenu – co jeść?

Ponieważ objawy nietolerancji glutenu mogą przyczyniać się nie tylko do obniżenia komfortu codziennego funkcjonowania, ale wywołują również inne, poważne schorzenia (celiakia jest chorobą przewlekłą jelita cienkiego), konieczne jest zwalczenie jej przyczyny. Pacjent, u którego zdiagnozowano tego rodzaju chorobę, najczęściej już do końca życia musi być na diecie bezglutenowej. Z reguły dotyczy do dorosłych pacjentów, ponieważ u dzieci w znacznej większości można mówić o czasowej alergii na gluten czy nadwrażliwości na gluten, które mogą minąć samoistnie.

Nie ma jednak wątpliwości, że objawy nietolerancji organizmu na białko roślinne można skutecznie zwalczać poprzez niedostarczanie tego składnika pokarmowego. Dietę bezglutenową należy wprowadzić natychmiast, a pacjent musi być pod stałym nadzorem lekarza oraz dietetyka. Tylko specjaliści w sposób fachowy ułożą dietę, która jest dopasowana do indywidualnych potrzeb organizmu pacjenta. Dieta eliminacyjna białka pszenicy i innych produktów, które zawierają gluten, nie jest wystarczająca, a samodzielne układanie jadłospisu bez właściwej wiedzy może odbywać się w sposób nieprawidłowy. Należy mieć na uwadze, że odpowiednia dieta nie tylko eliminuje celiakię i wszelkie objawy związane z tego rodzaju chorobą, ale pozwala przywrócić organizm do pełnej funkcjonalności. Gluten powinien być zastąpiony dobrze dobranymi składnikami odżywczymi, menu musi być idealnie zbilansowane, a konkretne witaminy, minerały i inne substancje korzystne dla pacjenta, mają wykluczać powikłania, jakie pojawiły się w wyniku nietolerancji glutenu.

Jakie konkretnie produkty należy wyeliminować w diecie bezglutenowej? To przede wszystkim zboża. Gluten ukrywa się w ziarnach pszenicy, jęczmieniu oraz w życie. Całkowicie należy wykluczyć produkty zbożowe, w tym pieczywo na mące glutenowej, makarony, kasze, ciasta. Co ważne, gluten może być zawarty także w wędlinach, pasztetach, sosach, zupach, nabiale, przyprawach, panierkach, różnego rodzaju wyrobach garmażeryjnych, a nawet w słodyczach czy w suszonych owocach. Dobrą informacją jest natomiast to, że wszelkie produkty przetworzone i takie, które w procesie produkcji podlegały obróbce, muszą być odpowiednio oznaczone przez producenta. Producent ma obowiązek zaznaczenia, czy produkt spożywczy zawiera gluten albo czy może go zawierać.

Jakie produkty spożywcze można jeść w całkowitym bezpieczeństwie dla zdrowia w przypadku celiakii? To ryż, gryka, proso, amarantus, komosa ryżowa, tapioka, ale też świeży, nieprzetworzony nabiał, świeże, nieprzetworzone mięso oraz ryby, owoce i warzywa czy orzechy.

Nietolerancja glutenu a tycie

Problemy z utrzymaniem prawidłowej wagi oraz nadęty brzuch, to oznaki, które mogą wskazywać na celiakię. Należy jednak mieć na uwadze, że sama nietolerancja glutenu nie jest bezpośrednią przyczyną otyłości czy nadwagi. Problem z nadmiernymi kilogramami pojawia się raczej w wyniku jej objawów, które uniemożliwiają prowadzenie aktywności fizycznej, na przykład poprzez ciągłe uczucie zmęczenia albo wywołany stan zapalny stawów bądź nagminne bóle brzucha.

Nietolerancja glutenu a tycie może być znacznie większym problemem u pacjentów, którzy już podjęli się eliminacji celiakii. Zły dobór swojej diety, brak kontroli dietetyka bardzo często doprowadza co prawda do rezygnacji z produktów, które nie zawierają glutenu, natomiast ten zastępowany jest „bombami kalorycznymi”. Samodzielne układanie codziennego jadłospisu, wśród którego nie znajduje się gluten, może też doprowadzać do zaburzeń metabolicznych i spowolnienia procesu trawienia. Fakt, że odrzucone zostaną produkty zbożowe, wcale nie oznacza, że dieta jest dobra i zdrowa. Wiele osób wybiera menu, w którym znajdują się produkty wysoce przetworzone, przez co organizm nie otrzymuje cennych witamin i minerałów. Wszystko to sprawia, że nietolerancja na gluten rzeczywiście może wywołać nadwagę albo otyłość.