Czym jest endometrioza? Poznaj jej przyczyny, objawy oraz dowiedz się, jak ją leczyć

Wnętrze macicy wyścielone jest specjalną błoną śluzową o nazwie endometrium. Endometrioza to stan, w którym dochodzi do pojawienia się komórek endometrium poza jamą macicy, np. w jajowodzie, jajnikach, płucach. Problem ten dotyka głównie młodych kobiet w wieku 25-30 lat. Endometriozę rozpoznaje się nawet u 50% kobiet diagnozowanych z powodu dolegliwości bólowych oraz u 50% pacjentek leczonych ze względu na niepłodność.

Co to endometrioza?

Endometrium – błona śluzowa macicy podlega co miesiąc zmianom hormonalnym pod wpływem estrogenów i progesteronu. W pierwszej części cyklu miesiączkowego (przed owulacją) zostaje przygotowana do przyjęcia zarodka – ulega pogrubieniu i lepszemu ukrwieniu. W drugiej części cyklu, jeżeli nie doszło do zapłodnienia, nabłonek złuszcza się, co obserwujemy jako krwawienie miesiączkowe.

Ogniska endometriozy (w jajnikach, jajowodach, przewodzie pokarmowym) podlegają takim samym zmianom pod wpływem hormonów jak błona śluzowa macicy. Stąd właśnie biorą się bóle, nieprawidłowe krwawienia i problemy z zajściem w ciążę.

Podsumowując, endometrioza to stan, gdy endometrium znajduje się poza jamą macicy. Wiele kobiet zastanawia się, czy endometrioza to rak – uspokajamy, że nie ma to ze sobą nic wspólnego.

Czy endometrioza jest groźna?

Endometrioza może mieć różne nasilenie. Dla niektórych kobiet jej obecność może być ledwo zauważalna. Dla innych może oznaczać duży dyskomfort, nieprzyjemny seks lub problemy z zajściem w ciążę. Dlatego każdy przypadek należy traktować indywidualnie. To, co jest ważne – jeżeli obserwujemy u siebie jakiekolwiek problemy związane z nieprawidłowym miesiączkowaniem, należy zgłosić się do ginekologa: https://dpmed.pl/ginekologia/problemy-z-miesiaczkowaniem/. Pamiętajmy, że ból miesiączkowy nieustępujący po typowych środkach przeciwbólowych i który zaburza codzienne funkcjonowanie jest zjawiskiem nieprawidłowym!

Rodzaje endometriozy

1. Endometrioza otrzewnowa – klasyfikujemy tutaj endometriozę jelit i całego przewodu pokarmowego.
2. Endometrioza jajnikowa – obecne są torbiele endometrialne.
3. Endometrioza głęboko naciekająca – ogniska endometriozy dotyczą odbytnicy, pęcherza moczowego.

Endometrioza – objawy

Objawami endometriozy są:

• silne dolegliwości bólowe podczas miesiączek,
• nieregularne cykle,
• ból podczas stosunku seksualnego,
• problemy z zajściem w ciążę,
• biegunki, zaparcia,
• przemęczenie,
• depresja, stany lękowe,
• plamienia w trakcie cyklu,
• krwiomocz,
• krew w stolcu.

Endometrioza – objawy psychiczne

Życie kobiet z endometriozą może być trudne i przytłaczające. Najpierw pojawiają się przykre objawy, które osłabiają nasze doznania seksualne, a problemy z zajściem w ciąże sprawiają, że czujemy się „niepełnowartościowe” jako kobiety. Proces diagnostyczny bywa długotrwały i męczący. Do tego świadomość konieczności przewlekłego leczenia powodują zaburzenia lękowe lub depresyjne. Dlatego jeżeli czujemy że choroba nas przerasta, warto poszukać grup wsparcia lub udać się do psychologa czy psychiatry. Silna kondycja psychiczna poprawia nasze zdrowie fizyczne.

Endometrioza – objawy jelitowe

Zdarza się, że nabłonek z macicy zlokalizuje się w obrębie przewodu pokarmowego, np. w obrębie odbytnicy. Wtedy w obrazie klinicznym występują krwawienia podczas defekacji, zaparcia lub biegunki.

Endometrioza a ból nóg

Ból, który odczuwają pacjentki z endometriozą, jest trudno wyobrażalny dla osób postronnych. Kobiety opisują go jako uczucie rwania, ciągnięcia. Dolegliwości nie ustępują pod wpływem zwykłych leków przeciwbólowych, takich jak paracetamol czy ibuprofen. Czasem pacjentki opisują, że ból promieniuje do pleców i nóg, przybierając obraz podobny do rwy kulszowej.

Endometrioza a duży brzuch

Zwiększony obwód brzucha może wynikać z endometriozy zlokalizowanej w przewodzie pokarmowym. Dochodzi wtedy do wzdęcia oraz problemów z oddawaniem stolca.

Endometrioza – przyczyny

Przyczyny endometriozy ciągle pozostają nie do końca wyjaśnione. Istnieje kilka teorii próbujących wytłumaczyć, dlaczego tkanka z jednego organu (macicy) pojawia się w innych odległych. Jedna hipoteza jest szczególnie prawdopodobna: podczas miesiączki krew wypływa przez pochwę, ale również cofa się z macicy do jajowodów i z nich wypływa do jamy brzusznej. W ten sposób komórki endometrium migrują i osadzają się w brzuchu, podlegając tym samym regulacjom hormonalnym, co błona śluzowa macicy, czyli pogrubia się w pierwszej fazie cyklu i złuszcza się w drugiej. Wywołuje to stan zapalny oraz silne dolegliwości bólowe.

Skąd w takim razie bierze się endometrioza w bliźnie po cesarskim cięciu? Tutaj podczas nacinania skóry mechanicznie przemieszczamy komórki endometrium do tkanki podskórnej. Nie jest to żaden błąd lekarza, a naturalne zjawisko związane z ryzykiem poddania się cięciu.

Endometrioza – diagnostyka

Często pacjentki muszą długo czekać na postawienie diagnozy. Są odsyłane bez rozpoznania, a ich dolegliwości bywają kwitowane stwierdzeniem, że „taka już ich uroda” albo „przejdzie po ciąży”. Na szczęście świadomość tej choroby zmienia się na lepsze, a odpowiednia diagnostyka pozwala na szybkie wykrycie problemu.

Jak wykryć endometriozę?

Podstawą procesu diagnostycznego endometriozy jest dokładny wywiad, badanie fizykalne, USG, ocena morfologii krwi. Czasem niezbędne jest wykonanie tomografii, rezonansu lub laparoskopii.

Endometrioza – badanie

Badanie ginekologiczne ma na celu ocenę ruchomości macicy, bolesności podczas dotyku, stanu przydatków (jajników i jajowodu). Czasem konieczne bywa zbadanie pacjentki przez odbyt (endometrioza odbytnicy) lub podczas miesiączki.

USG przy endometriozie

USG to bardzo ważne badanie w diagnostyce endometriozy – wykonywane przez pochwę, czasem przez odbyt. Daje możliwość oceny miednicy mniejszej, pozwala wykryć endometriozę jajników (torbiele wypełnione krwią).

Badania krwi

Nie mają większego znaczenia, jeżeli chodzi o wykrycie endometriozy. Są pomocne w wyeliminowaniu innych przyczyn zaburzeń miesiączkowania i bólu. Kiedyś oznaczano marker Ca-125, jednak aktualnie wiemy, że nie ma on dużej czułości (nie u wszystkich chorych jego poziom jest podniesiony).

Laparoskopia

Jest to operacja przeprowadzana w znieczuleniu ogólnym, podczas której do jamy brzusznej wprowadzane są dwa lub trzy trokary (podłużne urządzenia wyposażone w kamerę oraz instrumenty chirurgiczne). Pozwalają one na obejrzenie od środka całej jamy brzusznej bez konieczności wykonywania obszernych cięć skóry. Podczas operacji lekarz ma możliwość odnalezienia ognisk endometriozy oraz pobrania tkanek do badania histopatologicznego.

Stopnie endometriozy

I – zmiany minimalne

II – zmiany łagodne

III – zmiany umiarkowane

IV – zmiany ciężkie

Endometrioza – leczenie

Metody leczenia endometriozy są dobierane indywidualnie – w zależności od potrzeb pacjentki, jej wieku, chęci zajścia w ciążę oraz nasilenia dolegliwości.

Leczenie farmakologiczne:

• leki przeciwbólowe,
• doustna antykoncepcja – „wycisza” endometrium – nie podlega ono zmianom hormonalnym i nie boli.

Leczenie chirurgiczne:

• dedykowane pacjentkom, którym leki doustne nie pomagają, a dolegliwości związane z endometriozą są bardzo silne lub osobom, którym choroba uniemożliwia zajście w ciążę.

Endometrioza a zajście w ciążę

Na początku należy podkreślić, że ciąża z endometriozą jest możliwa! Większość pacjentek zachodzi w ciążę samoistnie, bez pomocy medycyny. Dla niektórych wskazane jest postępowanie chirurgiczne, czasem niezbędna jest próba zapłodnienia in vitro lub inseminacji.

Endometrioza po menopauzie

W czasie menopauzy jajniki produkują mniej estrogenów, więc endometrium nie podlega takim przemianom jak w okresie płodnym. W efekcie objawy endometriozy łagodnieją, czasem (nie zawsze) mogą nawet całkowicie ustąpić.

Dieta a endometrioza

Dieta jest ważna w każdej chorobie, ponieważ zdrowy organizm wyposażony we wszystkie mikro- i makroelementy jest lepiej przystosowany do walki z chorobą. Ważne są produkty niskoprzetworzone, które będą wygaszać stan zapalny. Dużą rolę pełnią także warzywa o działaniu antyestrogenowym. Warto suplementować witaminę D3, ograniczyć mięso, postawić na kiszonki i świeże produkty.