Cukrzycowa choroba oczu – jak jej zapobiegać?
Osoby chore na cukrzycę typu II powinny regularnie kontrolować poziom cukru we krwi, stężenie hemoglobiny glikowanej, ciśnienie tętnicze, lipidogram, poziom wydalanych albumin z moczem oraz uczęszczać na badania wzroku. Według wytycznych Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego z 2019 r. osoby z rozpoznaną cukrzycą typu II powinny w ciągu roku od postawienia diagnozy zgłosić się do okulisty. W krajach wysoko rozwiniętych cukrzyca stanowi jedną z najczęstszych przyczyn utraty widzenia w grupie osób między 20. a 64. rokiem życia.
Regularne kontrole są bardzo istotne, ponieważ powikłania cukrzycy dotyczą prawie każdej struktury w oku. Cechy retinopatii pojawiają się u około 23% chorych w ciągu 3-5 lat od rozpoznania cukrzycy typu I i w ciągu 11-13 lat od rozpoznania cukrzycy typu II. Pod hasłem „cukrzycowa choroba oczu” kryje się wiele jednostek chorobowych. Najczęstszą i jedną z najgroźniejszych jest retinopatia cukrzycowa i związany z nią cukrzycowy obrzęk plamki, w następnej kolejności jest to zaćma oraz jaskra [1,2].
Czym jest retinopatia?
To choroba rozwijająca się na skutek utrzymujących się nieprawidłowych wartości glikemii. Stale podwyższony poziom cukru we krwi wpływa destrukcyjnie zarówno na naczynia zaopatrujące oko w krew, jak i na nerwy. Ryzyko rozwoju tej choroby wzrasta wraz z długością trwania cukrzycy i jest istotnie większe w przypadku niewyrównania metabolicznego cukrzycy, nadciśnienia tętniczego, podwyższonego cholesterolu, a także w okresie ciąży [2].
Jak rozpoznać cukrzycową chorobę oczu?
Podczas regularnych wizyt u okulisty wykonywana jest szeroka gama badań. Od kontroli ostrości wzroku, widzenia barw, oceny dna oka przez angiografię (badanie naczyń) po optyczną koherentną tomografię (podstawową metodę diagnostyki i monitorowania obrzęku plamki) [1].
Kiedy wybrać się do okulisty?
U osób leczonych na cukrzycę typu I po raz pierwszy należy się wybrać w ciągu 5 lat od rozpoznania. Natomiast chorzy z cukrzycą typu II powinni odwiedzić specjalistę w ciągu roku od postawienia diagnozy. Po tym czasie obie grupy pacjentów mają rekomendowane, aby kontrolować się u okulisty raz na 2-3 lata (jeśli nie rozpoznano retinopatii). Jeżeli występuje retinopatia nieproliferacyjna, wizyty zalecane są co 6 miesięcy, a w przypadku retinopatii proliferacyjnej nawet co 3 miesiące. Tak częste kontrole umożliwiają szybkie wyłapanie odpowiedniego momentu do przeprowadzenia laserowego zabiegu, który zahamuje dalszy postęp choroby i uchroni przed utratą wzroku. Kobiety w ciąży (leczone na cukrzycę) stanowią szczególnie narażoną grupę chorych. U tych pacjentek zaleca się przeprowadzenie badania okulistycznego w I trymestrze, a następnie co 3 miesiące. Specjalistów godnych polecenia, którzy dysponują najwyższej jakości sprzętem, można zaleźć pod adresem: https://dpmed.pl/ [1].
Na czym polega leczenie?
Aktualnie nie istnieje powszechnie skuteczna metoda leczenia retinopatii, dlatego tak ważna jest profilaktyka pod postacią kontroli glikemii, masy ciała czy ciśnienia tętniczego. W terapii skutecznością charakteryzują się inhibitory VEGF, mające za zadanie zahamowanie proliferacji naczyń w siatkówce oraz sterydy, które podawane są do gałki ocznej. Zastosowanie może mieć także witamina E, która chroni przed powstaniem zaćmy. Powszechnie stosowana jest laseroterapia (szczególnie w terapii plamki żółtej) i mimo że cechuje się dużą skutecznością, nie zostały do tej pory wyjaśnione przyczyny jej zadowalającego działania [2].