Choroby zapalne zatok – objawy, przyczyny i leczenie
Zatoki przynosowe to puste przestrzenie w przedniej części czaszki, wypełnionione powietrzem i wyściełanymi błoną śluzową. Dzięki kanalikom mają bezpośrednie połączenie z jamą nosową i za jedną z ich funkcji uważa się ogrzewanie, nawilżanie i oczyszczanie wdychanego przez nos powietrza. Dodatkowo zatoki chronią mózgoczaszkę przed urazami mechanicznymi i odpowiadają za utrzymanie właściwej temperatury u podstawy czaszki.
Gdy kanaliki są drożne, a w zatokach nie ma stanu zapalnego, wszelkiego rodzaju drobnoustroje i zanieczyszczenia usuwane są wraz ze śluzem dzięki ruchom rzęsek błony śluzowej. Niekiedy jednak dochodzi do zaburzenia naturalnych procesów oczyszczania się zatok i nadmiernego gromadzenia wydzieliny w ich obrębie, sprzyja to namnażaniu się drobnoustrojów i prowadzi do stanu zapalnego.
Zwykłe przeziębienie czy chore zatoki?
Jednym z symptomów przeziębienia jest nadmierna produkcja śluzu w jamie nosowej, czyli potocznie katar. Pojawia się on zazwyczaj już na początku infekcji w postaci wodnistej („cieknący nos”), a po 2-3 dniach zmienia konsystencję na bardziej zwięzłą, zmniejszając drożność jam nosowych i powodując zatkanie nosa. Katar związany z przeziębieniem nie oznacza zapalenia zatok. W tym przypadku mamy do czynienia z lekką infekcją wirusową, która mija, wraz z katarem, po około tygodniu. Zapaleniu zatok również towarzyszy katar i zatkany nos, ale w tym przypadku objawy obserwujemy powyżej 7 dni. Dodatkowo infekcji zatok towarzyszy zazwyczaj podwyższona temperatura ciała, a nawet gorączka. Ze względu na intensywną produkcję wydzieliny w obrębie zatok spływa ona po tylnej ścianie gardła wywołując chrząkanie, a czasami staje się źródłem nieprzyjemnego zapachu z ust. Jednak najbardziej charakterystycznym objawem dla zapalenia zatok przynosowych jest towarzyszący katarowi ból głowy, który nasila się przy pochylaniu.
Jak i dlaczego rozwija się stan zapalny w zatokach?
Za stany zapalne zatok przynosowych odpowiedzialne są najczęściej wirusy i bakterie, a znacznie rzadziej grzyby. Początkowo infekcja rozwija się w jamie nosowej, następnie rozprzestrzenia się również na błonę śluzową zatok. Przyczyną zapalenia może więc być nieleczone lub „przechodzone” przeziębienie. Częste problemy z zatokami mają zazwyczaj osoby u których występują zaburzenia w budowie anatomicznej górnych dróg oddechowych jak np. skrzywienie przegrody nosowej czy zwężenie ujścia zatok. Zaburzenia te mogą być wrodzone, a czasami nabywamy je w trakcie życia w następstwie np. urazu nosa. Niedrożność jamy nosowej może wynikać także z alergii lub polipów występujących na błonie śluzowej jamy nosowej czy zatok. Zaburzenia w drożności sprzyja nadmiernemu gromadzeniu się śluzu, stwarzając warunki dla rozwoju drobnoustrojów wywołujących stany zapalne. Problemy z zatokami znacznie częściej pojawiają się w okresie jesienno-zimowym, ze względu na obniżoną odporność naszego organizmu, a także sezon częstych przeziębień.
Jak walczyć z zapaleniem zatok przynosowych?
Zatokami, jak i innymi elementami górnych dróg oddechowych, zajmuje się lekarz laryngolog. W przypadku nawracających problemów lub przedłużających się infekcji konieczna jest wizyta u lekarza tej specjalizacji (zapisz się tutaj).
Aby skutecznie wyleczyć zapalenie zatok niezbędna jest identyfikacja jego przyczyny. Gdy lekarz stwierdzi infekcję o podłożu bakteryjnym w jej zwalczeniu pomocna, a niekiedy nieunikniona będzie antybiotykoterapia. Może zdarzyć się, że po wyleczeniu zaobserwujemy powracające problemy z zatokami. Wówczas wskazana jest powtórna wizyta u laryngologa, który dokona dokładniejszych badań. Laryngolog może przeprowadzić endoskopię jamy nosowej dzięki czemu wykryje ewentualne nieprawidłowości jej budowy jak np. polipy. Ich usunięcie powinno wyeliminować problem z nawracającym zapaleniem zatok. W przypadku, gdy laryngolog podejrzewa alergię skieruje nas na odpowiednie badania alergologiczne. Znalezienie przyczyny alergii i wdrożenie odpowiedniego leczenia pozwoli na eliminację kataru alergicznego, który sprzyja rozwojowi infekcji i zapaleniu zatok. Zaniedbanie problemów z zatokami może powodować dalsze rozprzestrzenianie się infekcji, która niekiedy przenosi się na tkanki oczodołu lub staje się przyczyną zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych. Dlatego w przypadku częstych nawrotów lub przewlekłego stanu zapalnego zatok nie warto odwlekać wizyty u specjalisty.