Bezdech senny – poznaj jego przyczyny i dowiedz się, jak go leczyć
Bezdech senny to problem dotyczący około 1% populacji polskiej. Jest to poważne schorzenie zdrowotne, które należy diagnozować oraz leczyć. Czym jest bezdech senny? To spłycenie oddechu o ponad 90% lub przerwa w oddychaniu trwająca minimum 10 sekund w czasie snu.
Bezdech senny – objawy i przyczyny
Wyróżniamy obturacyjny bezdech senny obwodowy oraz centralny.
Obturacyjny bezdech obwodowy wynika ze spadku napięcia mięśni szyi w czasie snu. Jest to częstsza postać tej choroby, a wśród jej przyczyn wyróżniamy:
- otyłość – zwiększa obwód szyi i powoduje silny ucisk na górne drogi oddechowe (gardło, krtań, tchawicę),
- alkohol – szczególnie spożyty w porze wieczorowej, powoduje spadek napięcia mięśni w górnych drogach oddechowych,
- papierosy – działanie podobne do alkoholu,
- przerośnięte migdałki podniebienne – częstsza przyczyna wśród dzieci,
- krzywa przegroda nosowa lub inne wady nosa, które zaburzają oddychanie,
- niedoczynność tarczycy – w trakcie tej choroby dochodzi do obrzęku tkanek,
- niektóre leki uspokajające i nasenne.
Bezdech centralny jest o wiele rzadszy i wynika z chorób mózgu i ośrodkowego układu nerwowego: guzów, chorób naczyń krwionośnych czy zapalenia. Dzieje się tak dlatego, że w mózgu znajduje się ośrodek oddechowy, który „pilnuje”, abyśmy mogli oddychać „z automatu”, bez zastanawiania się nad tą czynnością. Jeżeli choroba ośrodkowego układu nerwowego spowoduje uszkodzenie tego ośrodka, to w trakcie snu nasze ciało może „zapominać” o regularnym oddechu.
Jakie objawy wynikają z obturacyjnego bezdechu sennego?
Większość z nich wynika z gorszego natlenowania krwi z powodu nieefektywnego oddechu. Są to:
- bóle głowy po przebudzeniu,
- spadek koncentracji w pracy i szkole,
- przewlekłe zmęczenie i podsypianie w ciągu dnia,
- wzrost ciśnienia tętniczego,
- spadek libido,
- zaburzenia rytmu serca.
Natomiast w nocy dochodzi do:
- chrapania,
- przebudzeń ze snu, czasem z uczuciem duszności,
- wzmożonej potliwości,
- suchości w ustach po przebudzeniu,
- uczucia kołatania serca,
- konieczności wstawania do toalety w nocy.
Bezdech senny – diagnostyka
Postawienie diagnozy jest dosyć łatwe. Często wystarczy stwierdzenie typowych objawów klinicznych. Łatwiej je uchwycić, jeżeli nasz partner skarży się na chrapanie lub zauważa u nas przerwanie oddechu. Czasem sami możemy zaobserwować wzrost potliwości, wybudzanie w środku nocy oraz złą jakość snu.
Dodatkowo istnieją specjalne skale (np. skala Epworth), które określają stopień senności w ciągu dnia – daje nam to sygnał, jak bardzo nasilony jest problem.
W trudniejszych lub mniej oczywistych przypadkach konieczne bywa przeprowadzenie badania snu o nazwie poligrafia. Sprzęt do badania zapewnia placówka medyczna, a pacjent przeprowadza samodzielnie badanie w swoim domu. W trakcie poligrafii możliwe jest zarejestrowanie przepływu powietrza przez górne i dolne drogi oddechowe, stopień natlenowania organizmu, wysiłek oddechowy, obecność chrapania oraz pozycję, w jakiej śpimy.
Bardziej skomplikowanym badaniem jest polisomnografia – taka diagnostyka trwa całą noc i musi być przeprowadzona w szpitalu. Wynika to z konieczności podłączenia elektrod na głowie (EEG), które rejestrują fale mózgowe i analizują efektywność snu.
Bezdech senny u noworodka
U noworodków o bezdechu mówimy, gdy zatrzymanie oddechu trwa co najmniej 20 sekund. Najczęściej problem dotyczy maluszków urodzonych przedwcześnie, ze względu na niedojrzałość dolnych dróg oddechowych, w wyniku czego pęcherzyki płucne łatwo zapadają się w trakcie wydechu.
Innymi częstymi przyczynami są: infekcje, wrodzone choroby metaboliczne czy niedotlenienie okołoporodowe.
Pamiętajmy, że krótkie przerwy 5-10 sekund w oddechu dziecka są częstym zjawiskiem. Jeżeli jednak cokolwiek nas zaniepokoi, niezwłocznie skonsultujmy się z pediatrą.
Bezdech senny u dziecka
Bezdechy wśród dzieci wynikają najczęściej z wad przegrody nosowej, nieprawidłowej budowy nosa lub po prostu z przerośniętych migdałków podniebiennych, które utrudniają przepływ powietrza do dolnych dróg oddechowych. Jeżeli nasze dziecko ma liczne infekcje gardła, warto udać się na konsultację do lekarza laryngologa, ponieważ efektywnym leczeniem może okazać się tonsillotomia – czyli wycięcie migdałków.
Bezdech u dorosłych
Bezdechy wśród dorosłych częściej spotykane są wśród mężczyzn, szczególnie otyłych i nadużywających alkoholu. Dlatego głównym sposobem postępowania jest modyfikacja stylu życia, o czym piszemy poniżej.
Bezdech senny – leczenie
Leczenie opiera się w głównej mierze na zmianie stylu życia i wyeliminowaniu czynników ryzyka. Jeżeli jednak takie postępowanie jest nieskuteczne, to konieczne bywa zastosowanie specjalnego aparatu, który pilnuje drożności górnych i dolnych dróg oddechowych.
Bezdech senny – aparat
Wspomniana powyżej maszyna to CPAP lub BIPAP. Zmieniają one ciśnienie w drogach oddechowych, dzięki czemu pozostają one cały czas drożne i powietrze może łatwo przepływać.
Jeżeli takie leczenie jest przeciwwskazane, możliwe jest też zastosowanie specjalnych aparatów wewnątrzustnych.
Czasem terapię można wspomóc lekiem o nazwie modafinil, który poprawia naszą kondycję w ciągu dnia.
Jeżeli problem bezdechów wynika z nieprawidłowości anatomicznych, wskazane może być przebycie operacji, która naprawi naszą przegrodę nosową lub zmniejszy powiększone migdałki.
Domowe sposoby na bezdech nocny
Istnieje kilka skutecznych niefarmakologicznych metod, które zmniejszają ryzyko pojawienia się bezdechów w trakcie snu.
- Ograniczenie alkoholu oraz papierosów, szczególnie w godzinach wieczornych.
- Zdrowa dieta prowadząca do zmniejszenia masy ciała.
- Konsultacja z lekarzem dotycząca spożywanych leków – być może niektóre z nich nasilają problem i wymagają odstawienia lub zmiany preparatu.
- Zalecanym sposobem jest wszycie piłeczki tenisowej w plecy piżamy – ten punkt może brzmieć śmiesznie, jednak takie postępowanie wymusza spanie na boku zamiast na plecach, w związku z czym górne drogi oddechowe nie zapadają się i spada ryzyko pojawienia się bezdechów.
Pamiętajmy jednak, że problem obturacyjnego bezdechu sennego powinien być zawsze skonsultowany u lekarza (https://dpmed.pl/pulmonolog/). Jest to bardzo ważne, ponieważ pulmonolog pomoże nam odnaleźć prawdziwą przyczynę problemu, wdroży odpowiednie leczenie i będzie koordynował cały proces terapeutyczny. Dzięki skutecznemu leczeniu mamy szansę na wydłużenie naszego życia, zadbanie o dobrą kondycję oraz poprawę codziennego samopoczucia. Dodatkowo pamiętajmy, że mimo iż problem dotyczy nas, to wpływa on negatywnie na naszego partnera oraz może stanowić zagrożenie dla innych ludzi, jeśli przez nasze niewyspanie doprowadzimy do poważnego wypadku.
Skutki bezdechu sennego
Nieleczony obturacyjny bezdech senny może mieć bardzo poważne konsekwencje. Wynikają one z niedostatecznego doprowadzania tlenu do organizmu oraz z nieefektywnego odpoczynku. Najczęstsze i najpoważniejsze są:
- Choroby układu krążenia – za mało tlenu upośledza pracę komórek serca i naczyń, prowadząc do nadciśnienia tętniczego i zaburzeń rytmu serca (migotanie przedsionków, niewydolności serca).
- Wypadki drogowe – udowodniono znacznie większą częstotliwość wypadków wśród osób z obturacyjnym bezdechem sennym. Wynika to ze wzmożonej senności i obniżonej koncentracji.
- Zgon – zarówno w trakcie snu, jak i jako konsekwencja nadciśnienia tętniczego, choroby niedokrwiennej serca czy udaru.
Bibliografia:
[1] – Szczeklik A., Gajewski P., Interna Szczeklika – mały podręcznik 2020/2021, MP, Kraków, 2020
[2] – Wąsik M., Obturacyjny bezdech senny – problem interdyscyplinarny, Medycyna po Dyplomie, 2016 (2)
[3] – Kwinta P., Bezdechy noworodków, www.mp.pl