Choroby tarczycy — jakie mają objawy i jak je zdiagnozować?

Gruczoł tarczycy odpowiada za produkowanie dwóch hormonów, tyroksyny (T4) oraz trijodotyroniny (T3). Właśnie one regulują metabolizm w organizmie, odpowiadają również za prawidłowy rozwój płodu. Dzisiaj choroby tarczycowe uznawane są za powszechne, cywilizacyjne i chociaż najczęściej diagnozuje się je u kobiet, rozpoznawane są również u mężczyzn oraz dzieci. Jakie są główne rodzaje chorób tarczycy, w jaki sposób się objawiają i jak je leczyć? Na wszystkie te pytania odpowiedzi znajdziesz w poniższym tekście.

Choroby tarczycy — definicja ogólna

Najczęściej diagnozowanymi chorobami tarczycy, są niedoczynność tarczycy oraz nadczynność tarczycy. To schorzenia, które dotyczą zaburzeń gospodarki hormonalnej i produkcji w nieodpowiedniej ilości (za dużej lub zbyt małej) hormonów T4 lub T3. Wyróżnić można również wole tarczycowe, guzki, zapalenie tarczycy albo choroby onkologiczne, w tym nowotwór złośliwy tarczycy. Wylicza się, że różnego rodzaju choroby tarczycowe dotykają nawet 30% Polaków, jednak w większości przypadków pacjenci są nieświadomi stanu chorobowego albo go bagatelizują.

Choroby tarczycy — rodzaje

Nadczynność i niedoczynność tarczycy to najczęściej rozpoznawane choroby w zakresie nieprawidłowego funkcjonowania gruczołu tarczycy. Niedoczynność tarczycy dotyczy nawet pięć razy więcej kobiet, aniżeli mężczyzn i z reguły ryzyko jej występowania wzrasta wraz z wiekiem.

Niedoczynność wiąże się ze zbyt małą produkcją, niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania hormonów.

Nadczynność, czyli nadprodukcja hormonów tarczycy daje zaś objawy dokuczliwe i odwrotne do tych, jakie są typowe dla niedoczynności.

W obydwu przypadkach symptomy nigdy nie są charakterystyczne, przez co nierzadko mylone z innymi stanami chorobowymi. Nieleczone mogą być przyczyną powstawania nowotworów, dlatego tak istotne znaczenie ma jak najszybsze rozpoczęcie kuracji leczniczej.

Choroby tarczycy — objawy

Objawy choroby tarczycy różnią się w zależności od rodzaju zaburzeń pracy tego gruczołu. W przypadku niedoczynności tarczycy można mówić o:

• wahaniach wagi, w szczególności przybieraniu na wadze,
• zaburzeniach apetytu,
• zaburzeniach nastroju, w tym stany nerwicowe, a nawet depresyjne,
• braku tolerancji na zmiany temperatury, ciepło lub zimno.

Ponadto niewystarczająca produkcja hormonów może przyczyniać się do zaburzeń pracy różnych narządów w organizmie człowieka. Mówić można o zaburzeniach układu trawiennego, wystąpić mogą zaburzenia pracy serca oraz zaburzenia ze strony układu neurologicznego. Pacjent może zauważyć zawroty głowy, brak koncentracji uwagi, problemy z pamięcią, przewlekłe zmęczenie czy wrażliwość na światło. Rozpoznać można również problemy skórne, (skóra staje się sucha i szorstka), zauważa się też pogorszony stan włosów i paznokci, które stają się kruche i łamliwe.

Niepokojące objawy zauważa się także w przypadku nadczynności tarczycy. Warto wiedzieć, że nie u każdego pacjenta występują wszystkie i o takim samym nasileniu. To między innymi:

• wahania nastroju, w tym przede wszystkim drażliwość, nerwowość, stany agresji,
• stany lękowe,
• problemy z pamięcią i koncentracją,
• nadmierna potliwość,
• kołatanie serca,
• przyspieszone tętno,
• drżenie mięśni, przede wszystkim drżenie dłoni,
• bezsenność,
• brak apetytu,
• zaburzenia jelitowe, w tym przewlekłe biegunki,
• nagła utrata wagi,
• zaburzenia miesiączkowania.

Wszystkie tego rodzaju symptomy, w szczególności, jeśli pojawiły się nagle i zwiększają swoje nasilenie, powinny być niezwłocznie skonsultowane z endokrynologiem. Pamiętaj, że diagnostyka chorób tarczycy wcale nie jest trudna, najczęściej przebiega poprzez wykonanie badań krwi oraz USG tarczycy.

Choroba autoimmunologiczna tarczycy — jak ją zdiagnozować?

Choroba autoimmunologiczna tarczycy to Hashimoto oraz choroba Gravesa-Basedowa. W obydwu przypadkach konieczne jest natychmiastowe leczenie, gdyż wywołują one autoagresję, czyli układ immunologiczny zaczyna atakować sam siebie, czego efektem jest niszczenie zdrowych komórek i tkanek.

Zapalenie tarczycy Hashimoto występuje najczęściej przy niedoczynności tarczycy, a przy nadczynności tarczycy pojawić się może choroba Gravesa-Basedova. Wszystkie wymagają leczenia, a bagatelizowane mogą przyczynić się do wywołania choroby onkologicznej w stadium złośliwym.

Zarówno choroba tarczycy Hashimoto, jak i Gravesa-Basedowa może być łatwo zdiagnozowana. Najczęściej pacjent poddawany jest badaniom hormonalnym krwi, w szczególności TSH, FT4 i FT3. Rutynowo wykonuje się także USG tarczycy oraz scyntygrafię. Badaniem uzupełniającym może być również biopsja aspiracyjna cienkoigłowa.

Choroby tarczycy u dzieci

Chociaż choroby tarczycy u dzieci występują stosunkowo rzadko, to jednak konieczne jest przeprowadzanie rutynowych badań w tym kierunku i reagowanie na wszelkie, niepokojące sygnały. Symptomy chorób tarczycy u najmłodszych pacjentów są podobne, jak przypadku chorych dorosłych, również diagnostyka jest taka sama.

Szczególną uwagę zawsze warto zwracać na zmiany apetytu dziecka, zmiany skórne, wahania wagi czy objawy w zakresie samopoczucia malucha.

Pamiętaj, że bagatelizowanie chorób tarczycowych może wywołać trwałą dysfunkcję w zakresie pracy różnych narządów całego organizmu.

Choroby tarczycy u mężczyzn

Zaburzenia funkcji gruczołu tarczycowego u mężczyzn występuje rzadko, natomiast może mieć przykre konsekwencje. Panowie, u których zdiagnozowano choroby tarczycy, mogą borykać się z niepłodnością, spadkiem libido, chorobami układu krążenia, schorzeniami układu kostno-stawowego.

U mężczyzn częściej rozpoznaje się niedoczynność tarczycy, a jej objawem może być przewlekłe przemęczenie, senność, problemy z przełykaniem, duszności, kaszel, a nawet trudności z oddychaniem. Pojawiają się również problemy skórne, przede wszystkim jej suchość oraz szorstkość, tzw. objaw brudnych łokci i kolan.

Czy niedoczynność tarczycy to choroba przewlekła?

Niedoczynność tarczycy jest chorobą przewlekłą i nieuleczalną. Nie oznacza to jednak, że charakteryzuje się słabymi rokowaniami. Osoby, które zdecydują się na diagnostykę i rozpoczęcie leczenia od razu po zauważeniu pierwszych, niepokojących sygnałów, mogą liczyć na „wygaszenie” przykrych objawów. Niedoczynność tarczycy może zostać „uśpiona”, zaburzenia pracy gruczołu tarczycowego nie będą wtedy źle wpływać na inne narządy ludzkiego organizmu, a chory może prowadzić codzienną aktywność przy zachowaniu optymalnego komfortu.

Znaczenie ma przede wszystkim terapia farmakologiczna, która z reguły zalecana jest na stałe. Pacjent powinien prowadzić zdrowy tryb życia, zmienić dietę na lekkostrawną i wdrożyć codzienną aktywność fizyczną.

Czy choroby tarczycy są dziedziczne?

Każda choroba o podłożu autoimmunologicznym jest dziedziczna. Tak samo jest w przypadku Hashimoto czy choroby Gravesa-Basedova. Jeśli rodzic boryka się z tego rodzaju zaburzeniem pracy gruczołu tarczycy, istnieje ogromne ryzyko, że zachoruje również dziecko, chociaż oczywiście nie jest to w 100% pewne.

Przyczyny występowania chorób tarczycy są różne. Wpływ na ich występowanie mogą mieć czynniki środowiskowe, tryb życia, inne choroby, zabiegi operacyjne, a w przypadku kobiet również zmiany w funkcjonowaniu gospodarki hormonalnej w okresie ciąży.

Choroby tarczycy a ciąża

Kobiety, które borykają się z niedoczynnością tarczycy, mogą mieć trudności z zajściem w ciążę oraz trudności z jej utrzymaniem. Najczęściej dzieje się tak, kiedy choroba nie jest zdiagnozowana, a pacjentka nie ma świadomości jej występowania. Niedoczynność może prowadzić do zaburzeń miesiączkowania oraz zaniku jajeczkowania.

Choroby tarczycowe stanowią również zagrożenie dla płodu, jeśli ciężarna nie realizuje odpowiedniego leczenia. Zdarza się, że bagatelizowanie zaburzeń pracy gruczołu tarczycy wywołuje problem zdrowotne dziecka. Noworodek może urodzić się z niską masą urodzeniową, mieć problemy z oddychaniem, zaburzenia układu nerwowego, w tym niepełnosprawność intelektualną czy zaburzenia układu kostnego i zaburzony rozwój motoryczny.

Opisując pracę tarczycy w ramach starania się o dziecko i już w trakcie ciąży, nie można zapominać o funkcjonowaniu tego gruczołu już po porodzie. Kobiety narażone są na tzw. poporodowe zapalenie tarczycy. Okazuje się, że tego rodzaju schorzenie pojawia się nawet u co dziesiątej młodej mamy, w pierwszym roku po porodzie. Najczęściej mija samoistnie albo pacjentka musi poddać się skutecznej farmakoterapii. Nieleczone zapalenie tarczycy po porodzie zwiększa zaś ryzyko pojawienia się raka złośliwego tarczycy.

Jak widzisz, gruczoł tarczycy odgrywa niezwykle ważną funkcję w zakresie funkcjonowania ludzkiego organizmu. Właśnie dlatego nie można bagatelizować żadnych, niepokojących sygnałów, które mogą świadczyć o jego nieprawidłowej pracy. Rutynowe, profilaktyczne badania tarczycy każda kobieta powinna realizować raz w roku, natomiast panie obarczone zwiększonym ryzykiem występowania zaburzeń tarczycowych, raz na 6 miesięcy.